مقایسه ی سبکی هجویات در دو دیوان خاقانی و متنبی

چکیده: هجو از فروع ادب غنایی به شمار می رود و مانند هرگونه ی ادبی دیگـر، دارای ویژگی های سبکی خاصی است که آن را ازگونه های دیگر متمایز می کند. بررسی این ویژگی ها، گــامی جهت شناخت بیشتر و دقیق تر این گونه ی ادبی محسوب می شود. بررسی سبکی هجو در هر اثر ادبی، ارزش ادبی آن اثر را روشن تر می سازد و به فهم ساختار آن کمک می کند. در این راستا، پژوهش حاضر به مقایسه ی سبک شناسی هجویات در دو دیوان خاقانی و متنبّی پرداخته است. هدف این پژوهش ، بررسی وجوه اشتراک و افتراق سبکی هجویات خاقانی و متنبّی است و انتظار می رود نتیجه ی آن بتواند در فهم بهتر هجو وسبک شناسی آن موثر واقع شود.ایجاد زمینه ی شناخت وتعمیق مطالعات بین رشته ای وتعا مل فرهنگی بیشتر میان فرهنگ ایرانی و عربی، انتظار دیگری است که از نتیجه ی این پژوهش متصور است. جامعه ی آماری این پژوهش، دو دیوان خاقانی و متنبّی می باشد. تحقیق به روش کتابخانه ای و اطلاعات از طریق فیش جمع آوری شده است. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که این دو شاعر با وجود تفاوت های زبانی و زمانی از نظر سبک شناسی اشتراکاتی دارند که به طور اجمال به آن ها اشاره می کنیم: بیشترین اشتراک هجویات آنان در سطح زبانی ـ آوایی و در موسیقی بیرونی و درونی است. در سطح لغــوی تفاوت های میان بسامد واژه ها در هجویات این دو دیوان بیشتر از اشتراکات قابل توجه است. درسطح نحوی، اشتراک هجویات آنان در حد صفر است لذا در این سطح اصلاً مقایسه ای صورت نگرفته و تنها به بررسی نحوی هجویات خاقانی بسنده شده است. درسطح فکری به مقایسه ی میزان تأثیر ذهنیت بر زبان هر دو شاعــر و شیوه ی سَلب و ایجاب در هجویات آنان پرداخته ایم. در سطح ادبی میزان به کارگیری آرایه های بیانی و بدیع معنوی در هجویات این دو شاعر بررسی شده است هم چنین برای سهولت مقایسه، هر جا ممکن بوده است نتایج مبحث را در جدول و نمودار نمایش داده ایم.